Een spoedpsycholoog die bij dringende hulp ingeschakeld kan worden, één eenvoudig overzicht van het hulpverleningsaanbod en veel meer sensibiliseren. Vera Jans, Vlaams parlementslid, wil inzetten op drie concrete acties om de meest prangende problemen aan te pakken. “Het is onaanvaardbaar dat in 2022 kinderen en jongeren bij ernstige mentale problemen gewoonweg nergens terechtkunnen. Het moet een garantie zijn dat er altijd iemand voor je klaarstaat,” klinkt het.
Eén op vijf jongeren zou volgens het Kinderrechtencommissariaat te maken hebben met een psychische stoornis. Tegenover die aantallen staat een hulpverlening die de vraag niet aankan, dat geven ook professionals zelf aan. In maart 2021 stonden meer dan 23 000 minderjarigen op een wachtlijst. Wachten op psychologische hulp kan tot wel 200 dagen duren, dat blijkt uit de Pano-reportage. Nochtans verhogen een vroege detectie en begeleiding de kans op slagen.
Vera Jans, die zelf psycholoog is, maakt zich druk om de lange wachttijden in de mentale hulpverlening, ook als het dringend is, en stelt drie concrete acties voor. Ze pleit om te werken met ‘spoedpsychologen’. Zij moeten altijd paraat moeten staan als jongeren het leven absoluut niet meer zien zitten en nood hebben aan een hulpverlener. Zo een spoedpsycholoog moet opereren binnen de 19 centra voor Geestelijke Gezondheid in Vlaanderen en Brussel. “Het maakt me kwaad dat lange wachttijden als een feit worden beschouwd. Met een gebroken arm word je gemakkelijk geholpen op de spoed en krijg je de meest gespecialiseerde zorg. Voor mentale problemen kan je niet eens naar spoed rijden, laat staan dat je snel vakkundig wordt geholpen. Dat kan niet, een gebroken arm is even dringend als een gebroken hart.”
Naast het werken aan de lange wachttijden voor psychologische hulp, moeten zowel jongeren als hun ouders makkelijk de weg vinden naar hulp. “Als men een psycholoog zoekt, dan google je de gemeente en de term psycholoog. Het aanbod moet zo simpel te vinden zijn. Met één klik moet je weten bij wie je terecht kan voor welk probleem,” zegt Vera Jans. De weg naar hulp is moeilijk, want één overzicht van het aanbod is er niet. Toch zijn er verschillende platformen waarop jongeren terechtkunnen, zoals de kinder- en jongerentelefoon Awel of de website watwat.be. Een erkende psycholoog is te vinden via vind-een-psycholoog.be.
De vraag om psychologische hulp werd vergroot door de aanslepende coronacrisis en de bijbehorende maatregelen, maar het is duidelijk dat het om een breder en langduriger maatschappelijk probleem gaat. Enkel inzetten op meer middelen en meer psychologen zal niet toereikend zijn om alle jongeren te helpen en de wachtlijsten te verkleinen. Jans vindt dat we als maatschappij niet gewoon kunnen aanvaarden dat de problemen er zijn. “Wanneer er zoveel jongeren mentale problemen ontwikkelen, ook los van de coronacrisis, dan moet ook worden gekeken naar wat de basis ervan is,” zegt Vera Jans. Er moet een klimaat komen waarin het even gemakkelijk is om mentale hulp te krijgen als dat een fysiek letsel wordt verzorgd. Die opdracht is niet enkel weggelegd voor de verschillende ministers, vind ze. “Van leerkrachten tot influencers, iedereen zal zich moeten inzetten om ervoor te zorgen dat jongeren kunnen spreken wanneer het niet goed gaat. Kortom, mentaal welzijn is een zaak van ons allen.”
De coronacrisis dreef een forse inhaalbeweging aan investeringen en initiatieven inzake het mentaal welzijn. Zo werd op federaal niveau werk gemaakt van de terugbetaling van sessies bij de psycholoog, waardoor psychologische begeleiding betaalbaarder wordt.
Op Vlaams niveau worden de Centra voor Algemeen Welzijn en de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg nog meer ondersteuning. Vlaams Welzijnsminister Wouter Beke investeerde al 43 miljoen euro extra voor onder andere extra psychologische ondersteuning, samenwerkingsverbanden ‘1 Gezin 1 Plan', crisishulp aan kwetsbare gezinnen, de versterking van de Vertrouwenscentra kindermishandeling en de uitbreiding van de OverKop-huizen. Geestelijke gezondheidszorg moet op die manier vroeg en nabij de mensen zijn die er nood aan hebben.